Stress is je eigen schuld. Klinkt hard?
Ik formuleer het even anders: je kunt er altijd zelf iets aan doen. Goed nieuws dus! Stap één is stress en zijn tekenen herkennen. De informatie hieronder kan je daarbij helpen.

Gebeurtenissen & stress

• Het moment dat je met de fiets in een diep spoor rijdt en je je evenwicht verliest. Stress.
• Het moment dat je kind huilend thuiskomt. Ongeacht de reden: stress.
• Je huisdier gedraagt zich vreemd. Stress.
• Functioneringsgesprek. Stress.
• File. Stress.
• Weer een nacht slecht geslapen. Stress.
• Een drukke dag zonder 1 adempauze. Stress.
• Morgen gaan we dat anders doen. Maar hoe? Stress.
• Ontbijt of lunch overgeslagen. Rap-rap iets ongezonds naar binnen gepropt. Stress.
• Schuldgevoel daarover. Stress.
• Het ene probleem is nog niet opgelost of het volgende dient zich alweer aan. Stress.
• Je hoort jezelf telkens herhalen: “Er is niets aan de hand. Alles is goed. Kijk nou, de zon schijnt, iedereen is op z’n plek. Ik hoef me niet onrustig te voelen.” En toch ben je het. Stress.

Herkenbaar?

Gedachten & stress

• Dat heb ik weer. Moet mij weer overkomen. 
• Er ligt wel heel veel op mijn bordje.
• Ik ben niet (goed) genoeg.
• Niemand ziet wat ik allemaal doe.
• Ze komen er nog wel achter dat ik niks voorstel.
• Ik ga het toch nooit halen.
• Ze zullen me toch nooit accepteren.
• Mijn verhaal is te gecompliceerd.
• Ik ben voorgoed veranderd door die gebeurtenis en dat gaat nooit meer goed komen. 

Herkenbaar? Stiekem denken we dit allemaal wel eens. Het zijn tekenen van stress. 

Hoe reageer jij op stress?

Als we stress ervaren reageren we daar bijna altijd automatisch op, zonder nadenken. Stress is niet fijn. En we hebben allemaal onze eigen manieren om ermee om te gaan. Soms gaan we roepen of huilen. We bevriezen, of we worden boos. Soms ervaren we acute pijn. We hyperventileren of we slapen slecht. 

We ervaren stress als een bedreiging van buitenaf en reageren er heel primair op, alsof we werkelijk aangevallen worden. 

Driftbuien

In feite zijn deze reacties allemaal strategieën om met stress om te kunnen gaan. Ze waren misschien ooit doeltreffend, en we blijven ze dan ook herhalen.  Maar tegen de tijd dat je volwassen bent en op je eigen benen moet staan merk je dat veel van die strategieën eigenlijk niet meer zo goed werken. Met de voeten op de grond stampen of rollen over de grond hard roepen dat je de stomste mama van de wereld hebt doen we niet meer. We hebben ons leren inhouden, want als je geen 4 jaar oud meer bent dan wordt dat niet meer geaccepteerd. Maar diep van binnen doen we eigenlijk nog steeds hetzelfde. 

Denk overigens niet meteen aan te grote dingen. Ben je iemand die veeleisend is of de dingen graag op een bepaalde manier ziet gebeuren dan kun je jezelf misschien een perfectionist noemen, maar eigenlijk is het een strategie om zaken die stress oproepen te vermijden of uit de weg te ruimen. Dat kan lastig zijn voor je omgeving, maar je beperkt ook jezelf. Want op den duur wordt de lijst met voorwaarden steeds langer en onduidelijker. Met als gevolg dat conflicten met de mensen om je heen onvermijdelijk is. En dat was niet de bedoeling van je strategie.

Tijd voor verandering. Die verandering begint bij jezelf en het herkennen van stress.

Hoe herken je stress bij jezelf?

Als we pijn ervaren of we varen uit tegen iemand die we graag zien dan is het vaak al te laat. We moeten stress leren herkennen in een eerder stadium. Als je stress op tijd herkent kun je er iets mee doen. Je creëert een keuze moment voor jezelf. Om het anders te doen en dus ook andere resultaten te krijgen. 

Stress zit vaak verborgen in heel veel verschillende verpakkingen.  Hier zijn er 10.  Misschien herken je er een paar. 

Tien tekenen van stress

1. Je hebt pijn.

Je hebt pijn. Hoofdpijn. Maagpijn. Buikpijn. Darmkrampen. Pijn in je heup. Pijn op de borst.

Kleine pijntjes negeren we het liefst. We behandelen ons lichaam vaak als een kind dat niet wil luisteren. We slikken er iets voor of we klagen erover. Of we gaan ermee naar een dokter. 

Soms is de pijn dan even weg, maar al snel vindt het lichaam andere manieren of plaatsen om te spreken. En als je daar niet naar luistert, of je laat het zwijgen door iets te slikken, dan begint het op een bepaald moment gewoon wat harder te roepen. Te schreeuwen zelfs. Dan kun je bijvoorbeeld plots niet meer stappen van de pijn, of je migraine neemt het elk weekend over. Als pijn je lichaam overneemt voel je je gekidnapped door de pijn. 

Luister naar je lijf. Een dagje rust, een adempauze of die reeks yoga-houdingen zijn niet voldoende om de oorzaak aan te pakken. Ze zijn goed voor symptoombestrijding. Maar er is structurele verandering nodig en dat verdient persoonlijke aandacht en inzicht in jezelf.

2. Je slaapt slecht.

Je komt slecht in slaap. Je wordt vaak wakker ’s nachts. Je droomt veel. Je bent altijd moe, of je nu te veel of te weinig slaapt. 

Meditatieve technieken, yoga-oefeningen, de juiste voeding en ritme zijn manieren om de symptomen te bestrijden. Maar uiteindelijk zul je de werkelijke bron van je probleem moeten vinden om tot een structurele verandering te komen.

3. Je gewicht fluctueert. Je weegt te weinig, of te veel.

Eet je te vaak en te veel? Of sla je maaltijden over? Snoep je tussendoor?

Ook dit zijn tekenen van stress.

Ons lichaam is ons vervoermiddel. De zetel van ons bewustzijn. Zonder ons lichaam kunnen we niet bestaan. Althans niet in deze wereld. We moeten er dus voor zorgen dat wat we in ons lichaam ‘gooien’ juist is en voldoende energie geeft. Dat betekent niet dat we moeten afzien, juist niet! Leer hoe je gezond en lekker kunt koken van iemand die er enthousiast over kan spreken. Leren hoe jij voedsel gebruikt om stress op te vangen legt de relatie met mentale en emotionele blokkades. Opnieuw moet je bij de bron zijn om je probleem op te lossen.

4. Je maakt je voortdurend zorgen.

Check je vaak je telefoon? Maak je jezelf wijs dat dat is om te weten hoe laat het is? Ben je vaak te vinden op social media? Heb je het gevoel dat je van alles mist? Kun je het niet laten om mee te doen aan het gekwebbel op een van je whatsapp groepjes? Moet je steeds weten wat er gebeurt in de wereld? 

Je zorgen maken is iets dat je jezelf aanleert. Het lijkt alsof je een oplossing voor alles moet bedenken. Maar vaak zijn het nog helemaal geen problemen maar meer een angst dat het werkelijkheid wordt. Zorgen hebben je hoofd helemaal in beslag genomen en ook uit je mond komt niet veel zorgeloosheid meer. De ruimte voor gerust zijn wordt steeds kleiner. Een vicieuze cirkel die tot chronische stress leidt. 

5. Je kunt niet stil zitten.

Gewoon even zitten, zonder tijdschrift of kopje thee, maakt je al onrustig. Je ogen sluiten doe je alleen nog als je naar bed gaat. Je bent voortdurend verbonden met de buitenwereld. Zo lang je maar in beweging blijft is het goed. Beweging is vooruitgang. Je leven loopt over van de ene ‘practiciteit’ naar de andere. 

Wat maakt je zo onrustig? Waar ben je bang voor? 

Alles wat je in je leven afwijst en probeert te vergeten is nog ergens aanwezig in je geheugen. Het zit alleen dieper en is op andere plaatsen in het lichaam te vinden. Deze onderstroom van emotionele reuring zorgt voor een steeds harder klinkende ruis op de achtergrond, die elk plezier een randje geven. We kunnen dit te lijf gaan met pillen. Maar die werken alleen maar als dempend materiaal, ook voor de fijne dingen die nog binnenkomen. Het is belangrijk om hier aandacht voor te hebben. Jezelf leren stil zetten is een oefening en dat hoeft dus niet meteen te lukken.

6. Je hebt geen geduld, met jezelf of anderen.

Een van de eerste tekenen van stress is ongeduld of intolerantie, t.o.v. onszelf en onze omgeving.De mensen die we graag zien krijgen het vaak het ergst te verduren. We snauwen ze af, ze zijn niet goed genoeg, ze maken te veel geluid of vragen te veel van je. 

Wanneer je weinig ruimte in je eigen hoofd ervaart heb je geen ruimte meer over voor anderen. Die ander kan daar niets aan doen. Je zult dus zelf ruimte moeten maken. Dat doe je door even een keer diep in en uit te ademen, je houding aan te passen, de natuur in te duiken, even te bewegen. Is je ongeduld structureel en ervaar jij steeds te weinig ruimte dan moet je dat aanpakken.

7. Je hebt last van wisselende stemmingen.

Langdurige stress kan je hormoonhuishouding volledig uit balans trekken en dat heeft ook effect op je mentale gezondheid. De relatie met je omgeving komt onder druk te staan. Je omgeving reageert terug op jou en de vicieuze cirkel is gestart. Stress kan angstaanvallen en verslavingen veroorzaken doordat je je afgesneden voelt van de anderen. 

‘Mood swings’ hebben een desastreus effect op het karakter van je gedachten. Je gedachten leren observeren, waar ze opgeslagen liggen en hoe ze ontstaan leert je ook hoe ze weer terug kunnen verdwijnen. Begeleiding in dit proces is onontbeerlijk. Je eigen brein is een verraderlijk en ondoorzichtig landschap én een gereedschap op hetzelfde moment. Wanneer je gereedschap niet in goede conditie is heb je het brein van iemand anders nodig, maar die tijd is voorbij als je op eigen benen staat.

8. Je verliest haar.

Gemiddeld verlies je ongeveer 100 haren op een dag. Meestal ben je je daar niet bewust van. Soms raakt stress je meest automatische functies die je lichaam bezit. Soms stopt een kind met groeien, soms stopt een vrouw met menstrueren. Soms wordt je haargroei als het ware gepauzeerd. Maanden later zullen die haren uitvallen. Dat kan bijvoorbeeld na een bevalling gebeuren, maar ook bij het verlies van een geliefde. Verdriet of shock uit zich op veel manieren in het lichaam.

9. Je hebt geen zin in sex.

Verlies van libido wordt  niet meteen in verband gebracht met stress. Wanneer stress toeneemt heeft dat ook effect op de hormonen die betrokken zijn bij de beleving van je seksualiteit. Stress veroorzaakt vermoeidheid en een onvermogen om elke vorm van intimiteit te ervaren (ook in de relatie met jezelf).  Je voelt minder, of je wil minder voelen. Je kunt je niet ontspannen of overgeven aan de gebeurtenis. Of er liggen zoveel zorgen en taken op je bord dat je het directe nut van seks niet voelt. Er kunnen veel redenen zijn maar je relatie zou er niet onder moeten lijden. Spreek erover en ga op zoek naar een manier om je stress te beheren. En vervolgens zoek je hulp om de oorzaak te vinden. Overigens kan een plotse toename van zin in sex ook een teken zijn van teveel stress. Wanneer je sex enkel nog als ontlading gebruikt en daarbij weinig tijd en aandacht voor de ander hebt kan dat ook komen door stress. 

10.  Je hebt vaak last van ontstekingen.

Ontstekingen aan de slijmvliezen, luchtwegen en longen, in de mond (aftes en koortslippen) en op de huid zijn ook een teken van stress.  Hou een dagboek bij als je denkt dat dit het geval is en noteer waar en wanneer je een ontsteking hebt en hoe lang het duurt voordat ze verdwenen is of terugkomt. Een goede tip is ook te kijken naar je eetgewoonten en vooral suikers te vermijden. Schrap bijvoorbeeld minstens 4 weken alle frisdrank en alcoholische dranken (behoefte aan vettig eten gaat vaak samen met deze 2!). Drink water of kruidenthee. Zoek naar alternatieven om tussendoortjes of desserts zoet te maken. Suiker is voedsel voor ontstekingen. Neem voldoende rust en eet vooral veel groente. Verder is een goede adem van het grootste belang om afvalstoffen het lichaam uit te werken en je stofwisseling te maximaliseren.

11.  Je hebt last van je adem.

Je adem is een heel goede meter voor stress. De kwaliteit van de adem wordt bepaald door structuur, ritme, lengte en plaats van de adem. Wanneer stress toeneemt verandert je adem ook. Stress kan bijvoorbeeld hyperventilatie veroorzaken. Het letten op de adem maakt soms al onrustig en ook dat beïnvloedt de adem. Zoals het meten van je bloeddruk je soms zenuwachtig kan maken en je bloeddruk laat stijgen. Leren observeren en regelmatig letten op de kwaliteit van je adem maakt je vertrouwd met je adem in verschillende omstandigheden. Pas daarna kun je zelf werken aan een betere ademhaling. Ademen wordt dan weer een natuurlijk proces dat jou energie geeft. 

De adem is ook een prachtig gereedschap om je stressniveau direct te verlagen. Een trage, fijne, diepe en volledige ademhaling kalmeert het zenuwstelsel (vagus-zenuw). Beheersing van de adem, door regelmatige beoefening (o.a. yoga), zorgt verder voor verbeterde automatische ademprocessen die o.a. lichaamsspanning , spijsverteringsprocessen en de slaap verbeteren. 

Je relatie met stress veranderen? Doe het zoals jij het wil.

Stress is een stille ziekte. We hebben stress nodig om onszelf in gang te zetten. Onszelf onder gezonde druk zetten doet ons excelleren. Om daarin niet steeds door te schieten tot je erbij neervalt, moet je regelmatig in contact komen met jezelf.  Zelfs een wekker ‘s ochtends is in zekere zin stressvol. Maar ga je elke dag op tijd naar bed en sta je elke dag op tijd op dan word je vaak wakker voordat je wekker afgaat. Dat heet oefenen.

Het start dus allemaal bij jou en je lijf. Een simpele opdracht voor jezelf kan al een wereld van verschil maken.

Wat je ook doet, doe het zoals jij het wil! 

Zelfregie, verantwoordelijkheid durven en kunnen nemen voor jouw beslissingen, zoals jij voelt dat het goed is, is van groot belang. De mate en kwaliteit van je zelfreflectie verbeter je door yoga en meditatie; zodat je helderder van geest bent en stevig genoeg in je schoenen staat om op je pad te weten wat goed of niet goed voor je is.

Je het alle gereedschap al om die verandering te maken. Soms heb je alleen iemand nodig om te vinden waar het allemaal ligt. 

Leef niet langer in chaos; in de hoop dat het allemaal wel goed komt, maar met de angst dat het toch mis zal gaan.

 Bestudeer de werking van je eigen brein en leer het besturen. Leer orde in de chaos te scheppen en de strategieën te kennen die jij het liefst gebruikt om te navigeren. Leer welke er nog voor je werken en welke niet meer. Het is een interessant proces wanneer je ontdekt wat jij allemaal zelf kunt doen om je leven de juiste weg op te draaien!

💖

Ik help je graag op je pad.

Esther